Można zaryzykować stwierdzenie, że nie ma już takiej osoby, która nie słyszałaby pojęcia „superfoods”. Hasłem tym jesteśmy coraz częściej bombardowani nie tylko w różnych artykułach, czy to specjalistycznych, czy też popularno-naukowych, ale również w wielu sklepach, w tym sklepach internetowych. Czym jest tak naprawdę superfoods, o którym słyszymy na każdym kroku?
Superfoods – co to jest?
W tym miejscu należałoby napisać definicję superfoods. Sęk w tym, że nie istnieje jedno, uniwersalne wytłumaczenie tego pojęcia. Przekładając „superfoods” na język polski, oznacza to „superżywność”. Jak łatwo można się domyślić, jest to żywność charakteryzująca się jakimiś szczególnymi właściwościami. Nie trudno jest przypuszczać, że chodzi tu o właściwości prozdrowotne.
W efekcie, jako superfood zazwyczaj uznaje się żywność nieprzetworzoną (np. owoce, warzywa, ziarna, orzechy, mięso, ryby), która cechuje się szczególnie korzystnym wpływem na zdrowie. Zazwyczaj są to produkty, które są cennym źródłem wybranych składników odżywczych i/lub produkty, którym udowodniono i potwierdzono w wielu badaniach naukowych działanie prozdrowotne. Trzeba jednak podkreślić, że definicja „superfood” nie jest uregulowana prawnie. Oznacza to, że określenie to może być poddawane różnym nadużyciom. Choć z drugiej strony trudno tu mówić od nadużyciu, skoro definicja superżywności nie istnieje.
Określenie „superfood” to przede wszystkim jakże chwytliwe hasło marketingowe. Aktualnie, zdrowe odżywianie jest po prostu „modne”. Co raz więcej osób deklaruje, że interesuje się tym, co wybiera do koszyka i co spożywa. Definicja superfood idealnie wpisuje się w te trendy.
Jakie produkty należą do superfoods?
Jeżeli nie istnieje uniwersalna definicja „superfoods”, to niemożliwe jest również stworzenie zamkniętej, oficjalnej listy produktów zaliczanych do superżywności. Wskazanie, które produkty powinny znajdować się na wspomnianej liście zawsze będzie bardzo subiektywne. Poniżej przedstawiliśmy własną propozycję kilku produktów, które mogą być szczególnie istotne dla naszego zdrowia ze względu na swój skład i właściwości potwierdzone badaniami naukowymi. Każdy z produktów opatrzyliśmy krótkim komentarzem, aby uzasadnić ich wybór.
Niestety, to dosyć zapomniane warzywo, choć powoli wraca do łask. I bardzo dobrze! Jarmuż to nieocenione źródło witaminy K niezbędnej do prawidłowego krzepnięcia krwi. Zawiera również wysokie ilości witaminy C, o której właściwościach napisano już dziesiątki, jak nie setki książek. Mało kto zdaje sobie sprawę, że jarmuż jest bogaty w wapń i jest jego podstawowym źródłem u osób będących na diecie wegetariańskiej/wegańskiej. Co ciekawe, wapń z jarmużu wchłania się o wiele lepiej niż wapń pochodzący z produktów mlecznych. Obecność luteiny i zeaksantyny sprawia, że regularne spożywanie jarmużu może poprawiać nasz wzrok.
Łosoś to jedno z najlepszych (o ile nie najlepsze) źródło kwasów tłuszczowych omega-3. Omega-3 to sprzymierzeniec naszego układu krążenia. Wielokrotnie udowodniono, że kwasy tłuszczowe omega-3 istotnie zmniejszają ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, w tym nadciśnienia tętniczego, miażdżycy, udarów mózgu i zawału serca. Są również bardzo ważne dla rozwoju układu nerwowego i zapobiegania występowaniu chorób neurodegeneracyjnych, np. choroby Alzheimera i choroby Parkinsona. Łosoś to również witamina D, która jest nie tylko istotna dla zapewnienia właściwej budowy kości, ale również ma m.in. działanie przeciwdepresyjne i antynowotworowe.
Inaczej len zwyczajny. Roślinne źródło kwasów tłuszczowych omega-3 (choć nie dorównuje pod tym względem wspomnianemu powyżej łososiowi). Źródło błonnika pokarmowego i fitoestrogenów. Spożywanie siemienia lnianego przyczynia się m.in. do obniżenia ciśnienia tętniczego krwi, a także zmniejszenia stężenia cholesterolu i glukozy we krwi. Siemię lniane w postaci wywaru jest powszechnie stosowane na bóle żołądka.
Najbogatsze na świecie źródło selenu, czyli składnika niezbędnego do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania tarczycy (selen wykorzystywany jest do produkcji hormonów - trójjodotyroniny). Obecny w tych orzechach selen zwiększa również płodność u mężczyzn m.in. poprzez wpływ na strukturę i ruchliwość plemników.
Mało który produkt zawiera tyle przeciwutleniaczy, co zielona herbata. Spożywając zieloną herbatę dostarczamy prozdrowotnych polifenoli, głównie w postaci galusanu epigallokatechiny (EGCG). Związki zawarte w herbacie wykazują działanie przeciwnowotworowe (zmniejszają m.in. ryzyko rozwoju raka wątroby i prostaty). Zielona herbata reguluje też poziom cholesterolu i ciśnienie tętnicze krwi. Osoby regularnie pijące zieloną herbatę są mniej narażone na występowanie chorób sercowo-naczyniowych.
Niepozorna przyprawa, która swoje właściwości zdrowotne zawiera obecności związku bioaktywnego o nazwie kurkumina. Wielokrotnie udowodniono, że składnik ten obniża poziom cholesterolu we krwi, łagodzi stany depresyjne, ma działanie przeciwzapalne, jak również ogranicza występowanie objawów związanych z wrzodami żołądka, zespołem jelita drażliwego i wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego.
Źródło allicyny o silnych właściwościach przeciwnowotworowych. Czosnek przyczynia się do podwyższenia poziomu "dobrego" cholesterolu HDL i obniżenia cholesterolu całkowitego i triglicerydów we krwi. Jest cenny dla osób z nadciśnieniem tętniczym ponieważ obniża ciśnienie krwi. Osoby regularnie spożywające czosnek rzadziej chorują na przeziębienia.
Prawdziwa „bomba antyoksydacyjna”. Borówki, jak i pozostałe owoce jagodowe cechują się bardzo wysoką zawartością antocyjanów (polifenoli). Mają szczególne znaczenie dla układu krążenia. Wspomagają proces widzenia i zapobiegają niektórym nowotworom.
Praktycznie jedyne źródło naturalnego likopenu. Likopen to związek z grupy karotenoidów cechujący się silnymi właściwościami przeciwutleniającymi. Chroni przed rozwojem niektórych nowotworów - szczególnie przed rakiem prostaty. Działa również korzystnie na układ krążenia, zmniejszając ryzyko choroby wieńcowej.
Skarbnica związków azotowych odpowiedzialnych za rozszerzanie naczyń krwionośnych, a tym samym za zapewnienie prawidłowego przepływu krwi i obniżenie ciśnienia tętniczego.
Co to jest superfoods? Podsumowanie
Mianem superfoods mogą być faktycznie określane produkty o jakichś szczególnych, korzystnych właściwościach dla naszego zdrowia. Jednak podsumowując powyższe rozważania trzeba jednoznacznie podkreślić dwa aspekty. Po pierwsze, spożywanie wyłącznie produktów spożywczych nazywanych superfoods będzie niewystarczające, aby zapewnić nam właściwe zbilansowanie diety. Po drugie, nie jest konieczne (choć w wielu przypadkach pomocne) włączenie do jadłospisu na stałe wielu produktów z kategorii superżywności żeby zadbać o nasze zdrowie. Kierując się zasadami zdrowego odżywiania, nasz organizm z pewnością sobie poradzi bez sięgania po superfoods. I na zakończenie – trzeba też pamiętać, że nie wszystkie produkty z listy superżywności są odpowiednie dla każdego. U niektórych osób mogą wywoływać działanie niepożądane, wchodzić w niebezpieczne interakcje z lekami, jak również niektóre z nich nie powinny być spożywane przez osoby cierpiące np. na alergie i nietolerancje pokarmowe.
